ALTINCI YOK OLUŞ

 

KÜNYE

Kitap Adı: Altıncı Yok Oluş

Yazarı: Elizabeth Kolbert

Basım: Okuyan Us Yayınları – 5.Basım – 2020

Sayfa: 366

Tür: Araştırma-İnceleme, Bilim 

ÖNSÖZ

Çevre kirliliği, iklim krizi konuları bugünlerde dünya gündeminde oldukça yer bulmakta. Peki duruma hak ettiği önemi gerçekten veriyor muyuz? Bir şeyler yapmak için hala vaktimiz var mı, yoksa çok mu geç kaldık? Yitip giden sadece üç-beş tür mü? Bizi bekleyen felaketin gerçekten farkında mıyız? Bu kitap bilimsel bir inceleme niteliği taşıyor ama gözünüz korkmasın. Kesinlikle akademik bir dili yok, hepimizin anlayabileceği sadelikte, kolay anlaşılır, samimi bir dil ile yazılmış. Zaten yazarı bir bilim insanı değil bir gazeteci. Çevre kirliliği, iklim değişimi, yok olan ve yok olmakta olan türler, insanın bu yok oluş sürecine etkileri konusunda farkındalığınızı arttırmak ister misiniz? Gelin birlikte bir ön inceleme yapalım. Keyifli okumalar dilerim.

KİTABIN ALDIĞI ÖDÜL VE DERECELER

Pulitzer Ödülü Sahibi

New York Times Book Rewiew’a Göre Yılın En İyi 10 Kitabından Biri

New York Times Bestseller National Book Critics Circle Ödülü Finalisti

KİTABIN KONUSU

Yazar çevrecilik adına sosyal sorumluluk çalışmalarına katılan bir gazeteci ancak bu kitabı yazarken bilimsel araştırma tesisleri bünyesinde ve saha gezilerinde birçok farklı bilim insanı nezaretinde katıldığı çalışmalardan elde ettiği verileri bir bilim insanı titizliği ile bizimle paylaşıyor. Bahsedilen türler ya da alanlar ile ilgili fotoğraflar ve grafikler ile de görsel olarak anlatımı güçlendirmiş yazar.

Elizabeth Kolbert kitabın ön sözüne şöyle başlıyor: “Derler ki başlangıçlar belirsizdir.”

İki yüz bin yıl öncesinde ortaya çıkan türümüzün –Homo sapiens- hikayesinden başlıyor yazar. Ortaya çıkışımız, nüfusumuzun yavaş yavaş ama ortama son derece uyum sağlayacak başarı ile artış göstermesi, giderek yayılmamız, yayılırken bizden güçlü birçok tür ile karşı karşıya gelmemiz, sahip olduğumuz el becerileri ve zihinsel beceriler ile bizden çok daha güçlü fiziksel özelliklere ve belki üreme hızına sahip türlere karşı ortamda baskın hale gelmeye başlamamız, gittiğimiz her yerde bir değişim süreci başlatmamız ve adım adım biyosferi tekrar şekillendiriyor oluşumuzun kısa bir hikayesini veriyor önsözde yazar. İşte bu peşimizden sürüklediğimiz değişim süreci de kitabın konusunun ana teması oluyor.

Bilim insanları gezegenimizin tarihinde 5 kitlesel yok oluş belirledi, dünyada yaşam çeşitliliği aniden azaldı. Peki gezegenimiz şimdiye kadar doğal yollarla gerçekleşen bu kitlesel yok oluşların acaba bir yenisine mi hazırlanıyor? 6. yok oluşun nedeni dünyada varlık gösteren bir türün yarattığı değişimler mi olacak? Kendi bindiğimiz dalı kesiyor olabilir miyiz?

Kitap 13 bölümden oluşuyor. İlk birkaç bölümü içeren birinci kısım geçmişte yaşanan yok oluşları, bunların keşfini, yok olan türleri bize anlatıyor. İkinci kısım ise günümüze ışık tutuyor. Araştırma sonuçları, yaşanan değişimler, çoktan yitirdiğimiz türler ve risk altındaki türler ile yaşanmakta olan durumun dramatikliğini gözler önüne seriyor.

Soyu tükenmiş pek çok canlı; Mamutlar, dinozorlar, Neandarteller, Denisovalılar, Auk kuşları, deniz yumuşakçaları. Onlara ne oldu? Ya şu an neler oluyor? Panama Altın Kurbağası’nın bir anda ortadan kaybolmaya başlaması, iklimde yaşanan değişimler, fosil yakıtların kullanımının etkileri, orman yok oluşları, resiflerin trajik hale gelen durumu, yarasaların burunlarında pudralı bir görünümle yığınlar halinde ölü bulunmaları, yaşam alanları daralan memeliler, nesli kritik seviyelere inen türler…

Okurken etkilenmemek mümkün değil. Birçok tür ve ekosistem için geç kalmış olsak da şu an hala var olanlar için artık harekete geçmezsek hepimiz için çok geç olacak. Umarım hepimizin aynı gemide olduğumuzun farkına geç olmadan varabiliriz!

 

KİTAPTAN ALINTILAR

"Şu anda altıncı yok oluşun ortasındayız, bu defa nedeni sadece insanlığın ekolojik ortamı dönüştürmesi. Kendi yarattığımız bir yok oluşta ize ne olacak?”

“Dünya türlerin uyum gösterebileceğinden daha hızlı değişirse, çoğu yok olacaktır. Değişim aracı ister alevler saçarak gökyüzünden düşsün, ister Honda' sına binip işine gitsin, durum aynıdır.”

“Dünyayı işaretler ve sembollerle temsil etme kapasitesi beraberinde onu değiştirme kapasitesini de getiriyor; anlaşılan bu aynı zamanda dünyayı tahrip etme kapasitesi demek. Bizi Neandarteller’den ayıran minik bir dizi genetik değişiklik ama farkı yaratan da bu.”

“Nasıl bakacağınızı bilirseniz, kendi arka bahçenizde bile bir yok oluşun işaretlerini bulmanız olasıdır.”

"Homo sapiens' in yaptığı: Diğer türler pahasına muazzam başarılı olmak."

KAYNAK

Altıncı Yok Oluş: İnsan Kendi Yarattığı Yok Oluşun Kurbanı mı Olacak? – Okuyan Us Yayınları

Vikipedi