DOKTOR OX'UN DENEYİ

 

KÜNYE

Kitap Adı: Doktor Ox’un Deneyi

Yazarı: Jules Verne

Basım: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları- 15.Basım- 2021

Sayfa: 90

Tür: Roman, Bilimkurgu

İNCELEME:

Jules Verne’nin Doktor Ox’un Deneyi adlı bilimkurgu tarzındaki kısa romanı Flandre’nin haritalarda yer almayan Quiquendone kentinde geçiyor. Bu hayali kent halkına Flamanlar adı veriliyor.

Flamanlar aşırı sakin ve uyuşuk yapıda insanlar. Öyle ki yüzyıllardır kentte koşturma yok, yüksek ses yok, kavga yok. Belediye başkanı Von Tricasse ve danışmanı Niklause kentin ileri gelen yöneticileridir. Kent meclisinde bir konunun görüşülmesi günler alır ve asla bir karara bağlanmaz. Kentte yaşanan olumsuzluklar ile ilgili bile eyleme geçilemez. Pazar yerinde bir yangın günlerce devam eder örneğin. Bu dingin hayattan herkes mutludur ve bu durumu garipsemezler, rutinleri bu olmuş, farklı bir yaşam tarzı bilmemektedirler.

Doktor Ox ve asistanı Gedeon Ygene kentte Aydınlanma Projesi adında bir çalışma başlatmak isterler. Oksihidrik gazı ile tüm kenti aydınlatacaklardır. Tüm proje maliyeti Doktor Ox tarafından karşılanacağından kent yöneticileri sevinerek bu işe atlarlar. Ancak bu proje bir kılıftır ve Doktor Ox’un çok başka planları vardır. Tüm kent bir deneyin parçasıdır artık.

Gün geçtikçe kademe kademe kent halkının davranışlarında değişim başlar. Halkın ağırkanlı tavrı değişmeye, heyecanlı, tutkulu, çabuk alevlenir bir topluma dönüşmeye başlarlar. Salgın gittikçe yayılır. Önce kapalı mekanlar, sonra açık alanlar derken hayvanlar, meyveler, sebzeler, çiçekler her şey etkilenmeye başlar.

Duyguların tetiklenmesi ile halkın sanat, edebiyat, siyaset alanlarındaki yetenekleri ortaya çıkar. Ancak deneyin devamı ile duygular öyle hiddetli bir hal alır ki yıllar öncenin kapanmış bir konusu ortaya atılır ve komşu eyalet ile bir savaş durumu ortaya çıkar. Ygene deneyi sonlandırmak ister ancak Doktor Ox işlerin nereye varacağını görmek ister.

Doğada bir şeyin yoksunluğunun olduğu kadar fazlasının da zararlı hatta toksik olabileceğini biliyoruz. Dolayısıyla Doktor Ox’un aslında sadece saf oksijen kullanarak halkın davranışlarını değiştirmesi ve devamında ise her şeyin kontrolden çıkması şaşırtıcı değildir aslında.

“Uzun sözün kısası, sonuç olarak, erdem, cesaret, yetenek, zeka, hayalgücü gibi bütün nitelik ve özellikler yalnızca bir oksijen sorununa bağlı olabilir miydi?”

Kitap aynı zamanda Jacues Offenback’in Doktor Ox isimli opera eserine de ilham olmuş.

 

KİTAPTAN SEVDİĞİM ALINTILAR:

 

“Yaşamaktan çok, anlamsız ve tatsız bitkisel bir yaşam sürüyorlardı.”

 

“Gücünüze bile gitse, hep gerçeği duyacaksınız benden!”

 

“Zira bilim; vicdansız kişilerin elinde tehlikeli olabilir.”

 

“Bütün kesinlemeler tatsız geri dönüşlere yol açar.”

 

“Ruh kadar bedeni de, beden kadar giysileri de yıpratan heyecanlardır.”