OTOMATİK PORTAKAL

 

KÜNYE

Kitap Adı: Otomatik Portakal

Yazarı: Anthony Burgess

Basım: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları– 35.Basım- 2020

Sayfa: 171

Tür: Roman, Dünya Klasikleri, Bilimkurgu

İNCELEME:

Anthony Burgess ‘dan Otomatik Portakal, suç ve şiddet atmosferinde bir distopya. Anlatımında yoğun argo ve vahşet içeren ancak alt metinlerde vurgulanan konular nedeniyle okuyucuyu sorgulamaya iten bir kitap. Ana teması suçluların ıslahı ve etik tartışması olan bu kitap 3 bölümden oluşuyor.

İnsanların can güvenliğinin olmadığı, şiddet ile güdülenmiş gençlerin çeteler oluşturduğu, geceleri sokakların terörize edildiği bir gelecek. 15 yaşındaki Alex de 4 kişilik bir çetenin lideri. Alex ve çetesi önlerine kim çıkarsa yaşlı, düşkün demeden sınırı olmayan şiddet uygulamaktan, genç kızlara ve kadınlara tecavüz etmekten, hırsızlık yapmaktan büyük zevk alıyorlar. Ancak soygun için girdikleri bir evde yaşlı bir kadının ölümüne sebep olunca Alex cinayetten hapishaneyi boyluyor.

2.bölüm Alex’in hapishane günlerini ele alıyor. Başta evine ve eski şiddet içeren eğlenceli günlerine dönmek için uyumlu ve rehabilite rolü oynasa da bir gün içindeki şiddet dürtüsüne engel olamıyor. Bunun üzerine hükümetin suçluların ıslahı için planladığı deneysel bir tedavinin kobayı olarak seçiliyor. Pavlov’un deneyine benzer bir şartlandırma uygulanıyor. Sonuçta şiddet dürtüsü baskılanıyor, hatta şiddet düşüncesi bile onu felç ediyor.

3.Bölüm ise deneyden başarılı çıkan ancak kendini bile savunamayacak bir robota dönen Alex’in topluma salınmasını ve başına gelenleri anlatıyor. Tüm gözler Alex’in üzerinde iken siyasilerin çevirdiği kirli oyunların insan hayatını nasıl yok saydığına da ayna tutuyor.

Peki şiddetten zevk alan insanları aynı alana tıkmak onları rehabilite edip çözüm sağlar mı?

Bir kişinin özgür iradesini, seçme şansını elinden almak etik mi?

Peki içindeki kötülüğü baskılayarak iyiliği seçmeye zorlamak. Bu şartta seçilmiş iyilik anlamlı mı?

Saf kötülüğü, suçu önlemek söz konusu ise duygusal hadım uygulanmalı mı?

Nerden baktığınıza, kime baktığınıza göre değişebilir tabi cevaplar. Özgürlüğün sınırsız olmadığını düşünerek cevaplamalı belki.

Kitabın sonundaki, vahşetin gençliğin deli akan zamanlarından kaynaklandığı, büyümenin olgunluğu ve dinginliği getirdiği imasına katılmıyorum tabi. Vahşet ve çılgınlık aynı şey değil ne de olsa.

1971 yapımı Stanley Kubrick imzalı bir film uyarlaması da mevcutmuş, henüz izlemedim. Rahatsız edici olsa da okunmasını öneririm. +18 olduğunu da belirtmeliyim.

 

KİTAPTAN SEVDİĞİM ALINTILAR:

 

“Tüm hayvanların en zekisi, iyiliğin ne demek olduğunu bilen insanoğluna sistematik bir baskı uygulayarak onu otomatik işleyen bir makine haline getirenlere kılıç kadar keskin olan kalemimle saldırmaktan başka hiçbir şey yapamıyorum...”

 

“Tanrı biz kullarından ne istiyor? Tanrı'nın istediği iyilik mi yoksa iyiliği seçebilme şansına sahip olabilmek mi? Kötülüğü seçen biri gerçekte iyiliğe zorlanan birinden daha mı geçerli Tanrı'nın gözünde?”

 

"Yetişkinlerin savaştığı, bombalar attığı, birbirini kesip doğradığı, acımasızlığın kol gezdiği bir dünyada gençlerin yurtsever, uslu, terbiyeli olmaları söz konusu değildir."

 

“Kişiye seçme hakkı tanınmazsa, o kişiliğini yitirir.”

 

“Tutku korkuyu kovabilen tek güçtür.”